توضیحات بیشتر از آیات محکم تنزیل [قرآن] در باره رکن واجب زکات...
بسم الله الرحمن الرحيم والصلاة والسلام على خاتم الأنبياء والمُرسلين محمد رسول الله صلى الله عليه وأنصاره في الأولين والآخرين وفي الملأ الأعلى إلى يوم الدين..
برای نیکوکاران، با بیان حق قرآن درباره میزان و حد نصاب زکاتی که در اموالشان واجب شده است؛ توضیحات بیشتری می‌دهیم. این میزان زکات، حق‌الله است که بعد از رسیدن اموال به یک حد مشخص واجب می‌شود. این میزان یا حد نصاب در قرآن مشخص شده و به هر ده گرم طلا یا معادل آن از نقره، زکاتی برابر یک‌دهم آن تعلق می‌گیرد. این حق است و من جز حق به خدا نسبت نمی‌دهم و سخن نهایی را بیان می‌کنم؛ سخنی که هزل و بیهوده نیست. پس اجرمضاعف شده‌ی پروردگار برای صدقه واجب و صدقه نافله [غیر واجب] را از کتاب خداوند برایتان بیان می‌کنم، چون پروردگار عالمیان فتواهای حق خود را در آیات محکم کتاب آورده است. تصدیق فرموده خداوند تعالی: {وَلَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ ۖ وَمَا يَكْفُرُ بِهَا إِلَّا الْفَاسِقُونَ ﴿٩٩﴾} صدق الله العظيم [البقرة].
قاعده حساب بین بنده و پروردگار در اعمال نیکو و اعمال سوء به صورت فتوا در آیات محکم کتاب خداوند قرآن عظیم آمده است و خداوند تعالی می‌فرماید:
{مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا}صدق الله العظيم [الأنعام:۱۶۰] در این آیه، منظور از «حسنه» عمل نیکی است که خداوند انجام آن را بر مؤمنان واجب کرده است. کسی که عمل واجب را انجام دهد، خداوند از روی کرمش، اجری برابر با آن عمل را ثبت نمی‌کند، بلکه ده برابر می‌نویسد. از اینجاست که می‌توانیم دقیقاً نصاب زکات واجب را از کتاب خداوند استباط کنیم، هر ده گرم طلا یا معادل آن از نقره مشمول زکات می‌شود که یک‌دهم آن را باید خارج کرد. اما این تقسیم را چگونه انجام می‌دهیم؟ ده گرم طلا را به ده قسمت تقسیم می‌کنیم، حق واجب خداوند که باید از آن استخراج شود، دهمین قسمت است و خداوند آن را ده برابر ثبت می‌نماید. تصدیق فرموده خداوند تعالی :
{مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا}صدق الله العظيم
و مانند این است که فرد، تمام ده گرم را در راه خداوند داده است. به همین دلیل خداوند تعالی می‌فرماید: {وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿٣٤﴾ يَوْمَ يُحْمَىٰ عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ ۖ هَـٰذَا مَا كَنَزْتُمْ لِأَنفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ ﴿٣٥﴾} صدق الله العظيم [التوبة].
از بیان این آیه، برایتان روشن شد، وقتی طلا به ده گرم رسید، زکات به آن تعلق می‌گیرد و به‌خاطر اینکه ازهر ده گرم طلا، یک گرم آن زکات است، پس ولو یک میلیون گرم هم که باشد؛ ازهر ده گرم، یک گرم زکات خارج می‌شود، پس یک میلیون را به ده قسمت تقسیم می‌کنیم و یک قسمت را جدا می‌کنیم، یا از طریق ریاضی: یک میلیون تقسیم بر ده برابر صدهزار گرم است و این میزان زکات واجب برای یک میلیون گرم است.
چون خداوند دادن صدهزار گرم را برای این بنده نمی‌نویسد؛ بلکه به فرشته «رقیب» امر می‌نماید، انفاق یک میلیون گرم طلا را ثبت کند، پس برای صدهزار، ده برابر آن را می‌نویسد. تصدیق فرموده خداوند تعالی:
{مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا}صدق الله العظيم
اما بین مضاعف شدن [اجر] صدقه واجب و صدقه داوطلبانه‌ای که بنده به امید حب خداوند و قرب او پرداخت می‌کند؛ تفاوت بزرگی وجود دارد. وقتی به میزان اضافه‌شدن اجر انفاق یک گرم صدقه واجب نگاه کنید، می‌بینید ده برابر می‌شود؛ اما اگراین یک گرم به صورت داوطلبانه و قربة الی الله پرداخت شود، اجر آن نسبت به صدقه واجب [زکات] ششصد و نود برابر است؛ تصدیق فرموده خداوند تعالی: {مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّائَةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللَّـهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ ۗ وَاللَّـهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿٢٦١﴾} صدق الله العظيم [البقرة]
پس تفاوت زیادی پیدا می‌کنید: ششصد و نود برابر. به همین علت است که در کتاب از مقربین و اصحاب یمین صحبت می‌شود. مقربین حقی را که خداوند بر آنها واجب نموده را ادا کرده و برای قرب به خداوند صدقه بیشتری را انفاق می‌کنند. آنان هرچقدرهم که در راه حب و قرب خداوند انفاق کنند، نه قانع می‌شوند و نه راضی ولو این که کوهی از طلا انفاق کرده باشند. به همین دلیل است که خداوند آنها را دوست داشته و به خود نزدیک می‌کند. تصدیق فرموده خداوند تعالی : {أَفَرَأَيْتَ الَّذِي تَوَلَّىٰ ﴿٣٣﴾ وَأَعْطَىٰ قَلِيلًا وَأَكْدَىٰ ﴿٣٤﴾ أَعِندَهُ عِلْمُ الْغَيْبِ فَهُوَ يَرَىٰ ﴿٣٥﴾ أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَىٰ ﴿٣٦﴾ وَإِبْرَاهِيمَ الَّذِي وَفَّىٰ ﴿٣٧﴾ أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ﴿٣٨﴾ وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ ﴿٣٩﴾ وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَىٰ ﴿٤٠﴾ ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَىٰ ﴿٤١﴾} صدق الله العظيم [النجم].
عمل صالح هرچه که باشد، خداوند واسع و علیم آن را اضافه می‌کند. کسی که هزار گرم طلا انفاق می‌کند، خداوند انفاق هزار گرم را برایش ثبت نمی‌کند؛ بلکه اگر صدقه واجب باشد، ده هزار گرم برای بنده‌اش می نویسد. ولی اگر داوطلبانه باشد خداوند به ملک «رقیب» امر می‌نماید هفتصد هزار گرم طلا برای بنده ثبت شود، چه فرق بزرگی بین ده هزار و هفتصد هزار گرم انفاق است در حالی که اصل صدقه داده شده هزار گرم بوده است و چه کسی کریم‌تر از خداوند اکرم الاکرمین است؟!
اما درمورد سؤالی که یکی از انصار پیشتاز و برگزیده از مهدی منتظر کرده است و در زیر می‌آید:
اقتباس المشاركة :
سؤالی از امام دارم ، آیا کارمندی که ماهیانه حقوق می‌گیرد نیز باید هر ماه زکات مال خود را کنار بگذارد؟ و میزان درآمدی که به آن زکات تعلق می‌گیرد چقدر است و چگونه باید محاسبه شود؟
—
انتهى الاقتباس
جواب حق و درست را از آیات محکم کتاب خداوند که ذکر خردمندان است، می آوریم. حد پرداخت زکات رسیدن اموال به ده گرم طلا یا معادل قیمت آن براساس پول رایج در هرکشور است. کسی که نه گرم طلا دارد به حد منظور شده در کتاب خداوند نرسیده است. حد پرداخت زکات ده گرم طلاست، لذا به حد نصاب تعیین شده نرسیده است. حد نصاب یک گرم، از هر ده گرم است. اگر کسی ۱۹ گرم طلا داشته باشد، تنها به ده گرم اول زکات تعلق می‌گیرد. اگر بیست گرم شد، میزان زکات دو گرم خواهد بود. اگر حقوق کارمندی معادل ۱۰ گرم طلا باشد، به حد نصاب رسیده است. اگر حقوق معادل ۱۹ گرم طلا باشد، تنها همان معادل یک گرم [حد نصاب ده گرم اول] زکات تعلق خواهد گرفت. اگر حقوق به معادل بیست گرم طلا رسید، باید معادل دو گرم طلا را کنار بگذارد. منظور از قیمت طلا، قیمت طلا و اجرت ساخت آن که حین خرید و فروش محاسبه می‌شود نیست، بلکه قیمت جهانی طلاست [بدون اجرت ساخت]، چون کسی که می‌خواهد طلا بخرد، به‌خاطر اجرت ساخت باید پول بیشتری بدهد. پس منظور قیمت جهانی طلاست.
به همین ترتیب به سؤال یکی دیگر از انصار پاسخ می‌دهیم که پرسیده است:
اقتباس المشاركة :
زکات را باید به چه کسی بپردازیم( چه کسی که آن را جمع می‌کند)؟
زکات به چه کسانی تعلق می‌گیرد (مصرف زکات کجاست)؟
آیا برای زکات محدودیتی وجود دارد یا هر مسلمانی باید زکات پرداخت کند؟
آیا باید دوره زمانی یک ساله بگذرد و زکات داده شود یا باید به محض بدست آوردن مال آن را پرداخت کرد؟
—
انتهى الاقتباس
به سؤال اول جواب می‌دهیم: زکات را باید به دست چه کسی سپرد؟
جواب: به دست کسانی که مسئولیت جمع آوری زکات از طرف خلیفه مسلمانان به آنها داده شده است و دربرابر آن حقوق می‌گیرند. تصدیق فرموده خداوند تعالی :
{وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا}[التوبة:۶۰]
اما تقسیم زکات برعهده نبی یا خلیفه است تا آن را در راه حق و درست مصرف کند. خداوند برای مسلمانانِ ثروتمند، سهمی از زکات پرداخت‌شده به نبیّ، قایل نشده است؛ مگر آنکه نبی برای جلب محبت و تألیف قلب‌های اهل دنیا به سوی دین چیزی به آنها بدهد و کسانی که چیزی به آنها داده نشده، نباید خرده گرفته و عصبانی شوند، چون دریافت زکات برای آنها وضع نشده است. به خاطر همین بود که برخی از منافقان ثروتمند به محمد رسول‌الله - صلى الله عليه وآله وسلم – اعتراض می‌کردند، چون چیزی به آنها نداده بود و خداوند تعالی می‌فرماید: {وَمِنْهُم مَّن يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِن لَّمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَ ﴿٥٨﴾ وَلَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا مَا آتَاهُمُ اللَّـهُ وَرَسُولُهُ وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّـهُ سَيُؤْتِينَا اللَّـهُ مِن فَضْلِهِ وَرَسُولُهُ إِنَّا إِلَى اللَّـهِ رَاغِبُونَ ﴿٥٩﴾ إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿٦٠﴾} صدق الله العظيم [التوبة].
اما در مورد آنچه که به آن «دوره [یا سال] زکات» گفته می‌شود، این به زکات مال ارتباطی ندارد و به محض آنکه اموال به حد نصاب رسید باید بر حسب امر خداوند در آیات محکم کتابش، حق‌الله مستقیماً خارج شود تا از حد نصاب خارج نگردد. بلافاصله بعد رسیدن به حد نصاب باید حق‌الله کنار گذاشته شود. اما در مورد زکات دوره‌ای [سالیانه]، آن زکات دیگری است که درمورد چیزهایی است که کوچکند و سپس رشد می کنند ؛ مانند زکات شتر و احشام و گاو ومحصولات کشاورزی، زکات اینها را در زمانی مقدرو در بیان دیگری توضیح خواهیم داد.
اما در مورد زکات محصولاتی که امکان تلف شدن دارند، مثل میوه یا سبزیجات؛ لازم نیست محصولاتی که خراب می‌شوند به عنوان زکات به والی پرداخت شود اما به مسکینانی که در محل حاضر باشند باید زکاتشان را داد. تصدیق فرموده خداوند تعالی : {إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ كَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِينَ ﴿١٧﴾ وَلَا يَسْتَثْنُونَ ﴿١٨﴾ فَطَافَ عَلَيْهَا طَائِفٌ مِّن رَّبِّكَ وَهُمْ نَائِمُونَ ﴿١٩﴾ فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ ﴿٢٠﴾ فَتَنَادَوْا مُصْبِحِينَ ﴿٢١﴾ أَنِ اغْدُوا عَلَىٰ حَرْثِكُمْ إِن كُنتُمْ صَارِمِينَ ﴿٢٢﴾ فَانطَلَقُوا وَهُمْ يَتَخَافَتُونَ ﴿٢٣﴾ أَن لَّا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُم مِّسْكِينٌ ﴿٢٤﴾ وَغَدَوْا عَلَىٰ حَرْدٍ قَادِرِينَ ﴿٢٥﴾ فَلَمَّا رَأَوْهَا قَالُوا إِنَّا لَضَالُّونَ ﴿٢٦﴾ بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ ﴿٢٧﴾ قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ ﴿٢٨﴾ قَالُوا سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ ﴿٢٩﴾ فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ يَتَلَاوَمُونَ ﴿٣٠﴾ قَالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا طَاغِينَ ﴿٣١﴾ عَسَىٰ رَبُّنَا أَن يُبْدِلَنَا خَيْرًا مِّنْهَا إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا رَاغِبُونَ ﴿٣٢﴾ كَذَٰلِكَ الْعَذَابُ ۖ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ ۚ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿٣٣﴾} صدق الله العظيم [القلم].
مزيدٌ من التفاصيل من محكم التنزيل في ركن الزكاة المفروضة ..
بسم الله الرحمن الرحيم، والصلاة والسلام على خاتم الأنبياء والمرسلين محمد رسول الله صلى الله عليه وأنصاره في الأولين والآخرين وفي الملأ الأعلى إلى يوم الدين..
وسنزيد المحسنين بالبيان الحقّ من القرآن المبين عن نصاب الزكاة المفروضة في أموالهم، وكان حقاً لله مفروضاً لمن بلغ مالُه النصاب المعلوم في القرآن العظيم عُشر كُلّ عشرة جرامات من الذهب أو ما يعادله من الفضة، حقيق لا أقول على الله إلا الحقّ فأحكمُ بينكم بالقول الفصل وما هو بالهزل وأفصّل لكم الضعف في الكتاب بين الصدقة المفروضة وبين صدقة النافلة، وقد جعل الله الفتوى الحقّ في آيات الكتاب المُحكمات تصديقاً لقول الله تعالى: {وَلَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ ۖ وَمَا يَكْفُرُ بِهَا إِلَّا الْفَاسِقُونَ ﴿٩٩﴾} صدق الله العظيم [البقرة].
وناموس الكتاب في الحساب بين العبيد والربّ المعبود في العمل الحسن وفي العمل السيء تجدون الفتوى إليكم من ربكم في مُحكم كتابه القرآن العظيم في قول الله تعالى: {مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا} صدق الله العظيم [الأنعام:160].
والحسنة المقصود بها في هذه الآية هو العمل الحسن المفروض على المؤمنين من ربهم أمراً مفروضاً، فمن أدّى المفروض عليه من ربّه فَمِنْ كرم الله أنه لا يُكتب له بمثله بل يُكتب بعشر أمثاله، ومن خلال ذلك نستطيع أن نعلم فكم بالضبط مقدار النصاب للزكاة المفروضة فأجد في الكتاب أنّ نصاب الزكاة هو في كلّ عشرة جرامات من الذهب أو ما يعادله من الفضة يتمّ استخراج العُشر من ذلك. وأمّا كيف تقسيم العُشر من ذلك فيتمّ تقسيم العشرة الجرام إلى عشرة أقسام ومن ثمّ نأخذ منها النصيب العاشر حقّ الله المفروض، ومن ثمّ يكتب له الله ذلك بعشر أمثاله. تصديقاً لقول الله تعالى: {مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا} صدق الله العظيم، وكأنه أنفق العشرة الجرامات في سبيل الله جميعاً. ولذلك قال الله تعالى: {وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿٣٤﴾ يَوْمَ يُحْمَىٰ عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ ۖ هَـٰذَا مَا كَنَزْتُمْ لِأَنفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ ﴿٣٥﴾} صدق الله العظيم [التوبة:34-35].
وتَبيّن لكم بيان هذه الآية بالحقّ أنّ نصاب الزكاة هو عند بلوغها عشر جرامات ذهباً، وبما أنّ في كلّ عشر جرامات نصاب جرامٍ واحدٍ فعلى هذا الأساس يتمّ نصاب الزكاة حتى ولو تكون مليون جرام ففي كل عشر جرامات جرام واحد، ويتمّ تقسيم المليون الجرام على عشرة أقسام فنأخذ النصيب العاشر، أو نقسمها عن طريق حساب الرياضيات:
( 1000000 ÷ 10 ) = 100000 جرام يكون ذلك نصيب الله المفروض من ذلك المليون جرام.
وبما أنّ الله لن يكتب لعبده أنّه أنفق مائة ألف جرام؛ بل أمر الملك رقيب أن يكتب لعبده أنه أنفق مليون جراماً من الذهب وذلك لأنّ المائة ألف جرام سوف تكتب بعشر أمثالها. تصديقاً لقول الله تعالى: {مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا} صدق الله العظيم.
ولكن الفرق لعظيم بين أضعاف الصدقة المفروضة في الكتاب والصدقة الطوعيّة من العبد طمعاً في حبّ الله وقربه، فإذا نظرتم إلى ضعف الجرام الفرضي تجدونه وكأنه أنفق عشر أمثاله، ولكن حين يكون هذا الجرام طوعاً قربةً إلى الله تجدون أنّ الفرق في أضعافه بين الجبريّ والطوعيّ هو ستمائة وتسعون ضعفاً. تصديقاً لقول الله تعالى: {مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّائَةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللَّـهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ ۗ وَاللَّـهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿٢٦١﴾} صدق الله العظيم [البقرة].
فتجدون أنّ الفرق بين الأضعاف هو ستمائة وتسعون ضعف، ولذلك تجدون في الكتاب المقربين وأصحاب اليمين، فأمّا المقربون فأدّوا ما فرض الله عليهم ومن ثمّ تزوّدوا بعمل صدقة النافلة قربةً إلى ربِّهم وهؤلاء لا يشبعون ولا يقنعون مهما أنفقوا فيودّ أحدهم لو أنّ له جبلاً من ذهبٍ ليستمتع بإنفاقه في سبيل الله طمعاً في حبّ الله وقربه، ولذلك أحبّهم الله وقرّبهم، ولكلٍ درجاتٌ مما عمِلوا على حسب سعي العباد من غير مجاملةٍ. تصديقاً لقول الله تعالى: {أَفَرَأَيْتَ الَّذِي تَوَلَّىٰ ﴿٣٣﴾ وَأَعْطَىٰ قَلِيلًا وَأَكْدَىٰ ﴿٣٤﴾ أَعِندَهُ عِلْمُ الْغَيْبِ فَهُوَ يَرَىٰ ﴿٣٥﴾ أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَىٰ ﴿٣٦﴾ وَإِبْرَاهِيمَ الَّذِي وَفَّىٰ ﴿٣٧﴾ أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ﴿٣٨﴾ وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ ﴿٣٩﴾ وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَىٰ ﴿٤٠﴾ ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَىٰ ﴿٤١﴾} صدق الله العظيم [النجم].
فلا بدّ من عمل الأعمال الصالحة وإنما يضاعفها الله الواسع العليم، فالذي ينفق ألف جرامٍ من الذهب فلن يكتب الله له نفقة ألف جرامٍ من الذهب؛ بل إن كانت صدقة الزكاة المفروضة فأمر الملك رقيب أن يكتب أن عبده تصدق بعشرة آلاف جرام من الذهب، وأمّا إذا كانت صدقة طوعيّة فيأمر الله الملك رقيب أن يكتب أن عبده تصدق بسبعمائة ألف جرام من الذهب، ألا وإن الفرق لعظيمٌ بين عشرة آلاف جرام من الذهب وبين سبعمائة ألف جرام من الذهب بينما النفقة هي الأساسية ليست إلا ألف جرام، فمن أكرم من الله أكرم الأكرمين؟
وبالنسبة لسؤال الذي تلقّاه المهديّ المنتظر من أحد الأنصار السابقين الأخيار بما يلي:
اقتباس المشاركة :
ولي سؤال واحد إمامنا هل يجب أيضاً إخراج مال الزكاة من الراتب الشهري للموظف كل شهر؟ وما هو النصاب المحدد من الراتب المكتسب الذي تجب فيه الزكاة؟ وكيف نستطيع تحديده؟
—
انتهى الاقتباس
ومن ثمّ نردُّ بالجواب بالقول الصواب من محكم الكتاب ذكرى لأولي الألباب أنّ النصاب لزكاة الأموال هي إذا بلغت عشر جرامات من الذهب أو ما يساوي قيمتها من الدراهم الورقيّة حسب العملة المتبادلة في البلاد، ولا أجد فيمن يملك تسع جرامات من الذهب زكاةً كونه لم يبلغ نصابه المعلوم في الكتاب؛ بل في كلّ عشر جرامات نصاب، وإذا كانت تسعة عشر جرام من الذهب فلا نصاب غير نصاب العُشر للعشرة الأولى، فإذا بلغت العشرون جرام صار نصابهم اثنين جرام، وكذلك الراتب إذا كان يساوي لقيمة عشر جرامات من الذهب ففيه نصاب، وإذا كان الراتب يساوي لقيمة تسعة عشر جراماً من الذهب فلا نصاب فيها غير نصاب العشرة، فإذا بلغ الراتب قيمته قيمة عشرين جرام من الذهب فنصابه ما يعادل قيمته جرامين اثنين من الذهب، ولا أقصد ما يعادل قيمته لجرامين اثنين من الذهب بإضافة سعر المَصنعيّة التي يأخذها أصحاب محلات الذهب عند البيع والشراء بل أقصد سعر الذهب عالميّاً، وذلك لأنّ الذي يريد شراء ذهب سوف يكون غالياً عليه بسبب فارق شغل المَصنعيّة التي حوّلت الذهب إلى حُليّ بل أقصد سعر الذهب عالمياً.
وكذلك نرد بالجواب لأحد الأنصار السائلين الذي يقول ما يلي:
اقتباس المشاركة :
إلى من نُخرج الزكاة (من سيجمعها)؟
مَنْ ستُؤدى إليه الزكاة (أوجه الصرف)؟
هل هناك نصاب محدد للزكاة أم أن الزكاة واجبة على كل مُسلم؟
هل يجب مرور الحول على الأموال لإخراج الزكاة منها أم بمجرد اكتسابها ؟
—
انتهى الاقتباس
ومن ثمّ نجيب على سؤاله الأول: إلى من نُخرج الزكاة؛ من سيجمعها؟ الجواب: يتمّ تسليمها إلى العاملين عليها المكلفين بجمعها من قبل خليفة المسلمين ولهم رواتب معتمدةً منها. ولذلك قال الله تعالى: {وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا} [التوبة:60].
وأما تقسيمها فيتولى النبيّ أو الخليفة تقسيمها في مصارفها الحقّ، ولم يجعل الله لأغنياء المسلمين نصيباً في صدقة الزكاة المُسَلَّمة إلى النبيّ إلا أن يشاء النبيّ أن يعطيهم لحكمةٍ ليؤلّف بها قلوب أهل الدنيا على الدين ليحببه إلى أنفسهم، ولا ينبغي لمن لم يعطهم منها شيئاً أن يسخطوا لأنها لم تفرض بسببهم، ولذلك كان من الأغنياء المنافقين من يسخط على النبيّ كون محمد رسول الله - صلى الله عليه وآله وسلم - لم يعطهم منها شيئاً. وقال الله تعالى: {وَمِنْهُم مَّن يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِن لَّمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَ ﴿٥٨﴾ وَلَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا مَا آتَاهُمُ اللَّـهُ وَرَسُولُهُ وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّـهُ سَيُؤْتِينَا اللَّـهُ مِن فَضْلِهِ وَرَسُولُهُ إِنَّا إِلَى اللَّـهِ رَاغِبُونَ ﴿٥٩﴾ إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿٦٠﴾} صدق الله العظيم [التوبة].
وأما بالنسبة لما يسمّونه بالحول فليس ذلك يخصّ زكاة المال؛ بل المال إذا بلغ نصابه تمّ إخراج حقّ الله منه بشكلٍ مباشرٍ أمر الله في مُحكم كتابه حتى لا يذهب نصابه بل يخرج حقّ الله منه العُشر على جَنْبٍ.
وأما بالنسبة للحول فيُخصّ الزكاة الأُخر التي تكبُر منذ الصغر كمثل زكاة الإبل والأغنام والبقر والثمر، ولها بيانٌ آخر في قدره المقدور.